Is verslaving een hersenziekte?

Onder de titel "Addiction a brain disease?" gingen wetenschappers prof. Damiaan Denys, dr. Michiel van der Wolff, prof. Reinout Wiers en hoofdredacteur van LEF Magazine, Jolande Bastiaans eerder dit jaar in debat met prof. Nora Volkow, directeur van het National Institute of Drug Abuse uit Rockville, USA die speciaal was overgekomen naar Nederland en Marc Lewis, em. prof. of Psychology and Neuroscience aan de Universiteit Nijmegen. Zij hebben een tegengestelde mening, hetgeen de zaal vol studenten, zorgprofessionals, ervaringsdeskundigen geboeid deed luisteren en aan het eind actief en vurig deed meediscussiëren.

Tegenstelling

Daar waar Volkow zegt dat verslaving een hersenziekte is en dit ook aantoont met wetenschappelijk onderzoek en de vergelijking met andere ziekten, zoals een hartaandoening, zegt Lewis dat door alcohol en drugs het beloningssysteem in je hersenen weliswaar verandert, waardoor je het middel steeds weer gebruikt, alleen noemt hij het geen ziekte. Hij redeneert dat dezelfde veranderingen/ontwikkelingen in de hersenen ook waarneembaar zijn bij eten, seks, religie, liefde en sporten. Volkow ziet het als een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden en waar mensen van kunnen genezen; al blijft het beter om geen middelen meer te gebruiken wanneer je eenmaal verslaafd bent geweest.

Motivatie of behandeling?

Lewis gelooft dat het te maken heeft met aangeleerde gewoontes waar mensen soms voor kiezen om zich bijvoorbeeld beter te voelen, als een soort zelfmedicatie dus. Hij gelooft dat dit heel vaak gebeurt onder invloed van gebeurtenissen in iemands leven. Hij denkt dat het een ziekte wordt genoemd om het te kunnen 'labelen' zodat je toegang krijgt tot behandeling bij je zorgverzekeraar. Hij gelooft niet in een medische benadering. Hij denkt dat mensen er niet beter van worden wanneer ze denken dat ze een (chronische) hersenziekte hebben, ze geloven eerder in herstel wanneer ze denken dat het een gewoonte is die je kunt veranderen, is zijn mening. De belangrijkste drijfveer is dan je eigen motivatie om te willen veranderen.

Morele zwakte

Lang werd verslaving niet alleen door de maatschappij, maar ook door de wetenschap als morele zwakte benaderd. In de wetenschap wordt die theorie gelukkig niet meer gehanteerd. Er zit zowel groot verschil als ook overlap in de denkbeelden van Lewis versus Volkow. Volkow toont de hersenziekte aan met proeven en hersenplaatjes; Lewis gelooft daar niet in. Volkow denkt dat het hebben van een ziekte minder maatschappelijk stigmatiserend is, terwijl Lewis denkt dat het beter is dat mensen niet als zieke gezien worden. Waar ze het wel over eens zijn is dat het je brein aantast, dat er openheid nodig is van mensen die het zelf hebben meegemaakt en dat het een complexe persoonlijke reis is om te herstellen waarbij je het sterk zélf moet willen om te veranderen.

De mens achter de verslaving

Wat ik zelf vind is dat los van de academische discussie over of het nou wel of geen ziekte is - op zich is het nuttig om deze discussie te voeren en ik heb dan ook genoten van een superinteressante avond – het het allerbelangrijkste is dat de mens achter de verslaving centraal staat en dat wat hij/zij nodig heeft om gelukkig te leven zonder verslaving. Dat is belangrijker wat mij betreft dan om te weten of Amy Winehouse nou gestorven is aan een ziekte of aan een slechte gewoonte.

Heeft u als patiënt/cliënt een ervaring in de ggz en wilt u die delen met andere mensen? Ga naar www.zorgkaartnederland.nl en zoek op de naam van uw zorgverlener of zorginstelling. Op dit moment zijn er binnen ZorgkaartNederland 1688 zorgaanbieders met de tekst 'ggz' in Nederland bekend.