Bied ruimte voor afscheid

Wij nemen het advies van de casemanager en huisarts ter harte. Mijn moeder verhuist op tijd en wordt op het zorgerf dikke maatjes met Gerrie van Duinkerken – bijnaam Zus.

Innige vriendschap

De kiem van hun vriendschap wordt al gelegd als Zus voor haar verhuizing een keer komt kijken op het zorgerf. Mijn moeder pakt haar bij de arm en zegt in West-Veluws dialect: ‘Het is hier al leuk, maar as jie hier komt woenen wordt het helemaal iezig leuk.’

Ze zitten de hele dag naast elkaar op de bank, lepelen samen aan een advocaatje met slagroom, lezen samen de krant – zonder dat het gelezene doordringt. Het samenzijn is genoeg. En elke avond voor het slapen gaan houden ze voor hun huisje even de wankele pas in en wensen ze elkaar een goede nacht met een kus op de wang.

Hartverscheurend mooi afscheid

Maar dan krijgt Zus een hersenbloeding en overlijdt. Ze ligt een week opgebaard op haar kamer. In overleg met de familie gaat de verzorging een aantal keren met mijn moeder naar Zus om afscheid te nemen. Ze mompelt een paar troostvolle woorden, strijkt Zus over haar witgrijze haar, kust haar koude wang. Ik hoor van mensen die erbij waren dat het ‘hartverscheurend mooi’ was.

Mijn moeder leeft in het moment. Zo’n afscheidsmoment is puur, wezenlijk en echt. Maar: een uur later zit ze weer in de huiskamer en babbelt ze honderduit. Het afscheid van daarnet maakt geen deel meer uit van haar hier en nu. Een geluk bij een ongeluk, haar dementie helpt haar om snel weer haar ‘normale’ leven op te pakken.

Lees onder de afbeelding verder

Een overlijden zonder vaarwel

Maar: als een afscheid zo snel is gewist uit haar geheugen, is het dan nog zinvol om hier energie in te steken? Loop je niet het risico dat er onnodig onrust ontstaat? Dit vragen we ons af wanneer ome Piet – haar broer – overlijdt. De hele uitvaart bijwonen is geen optie, dat gaat moeder in haar fysieke en mentale toestand niet redden. Bovendien hebben we nog te maken met maatregelen tegen corona. Wel hebben we de mogelijkheid een particulier momentje te organiseren om vóór de uitvaart afscheid te nemen. In overleg met de verzorging besluiten we dit toch niet te doen.

De dagen na de uitvaart is ze onrustig. Ze is zichzelf niet, zit rechtop in bed, wil naar haar broer. Verzorger Marinus bespreekt de onrust met mijn zus, oppert om de uitvaartdienst met haar te bekijken. Mijn zus doet dat diezelfde middag nog. Moeder volgt de uitvaartdienst op een klein telefoonschermpje. Ondanks haar beperkte zicht, gehoor en concentratievermogen volgt ze de gehele dienst in volle aandacht.

Lees onder de afbeelding verder

Verlies krijgt een plek

Daarna is de onrust over, ze vraagt niet meer naar haar broer. Ze heeft afscheid kunnen nemen, het af kunnen sluiten. Haar broer heeft een plek gekregen, ergens ver weg in haar hoofd, zoals ook haar man, ‘haar Willem’, een plek heeft.

Ben Tekstschrijver
www.bentekstschrijver.nl