Naar de navigatie Naar de inhoud

Help fouten voorkomen – Tips van de…chirurg-oncoloog

Geplaatst op 21 maart 2016 door - 8514 keer bekeken

Niemand zit te wachten op onnodige fouten. Zeker niet in de zorg, omdat dit verregaande gevolgen kan hebben. Maar hoe zorgen artsen, fysiotherapeuten en specialisten ervoor dat u bij hen in veilige handen bent? En hoe kunt u zelf helpen fouten te voorkomen? In deze blogserie laten zorgverleners zien wat zij doen aan veilige zorg, en geven zij tips hoe u daarbij kunt helpen. Deze keer aan het woord Liesbeth Jansen, chirurg-oncoloog van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Portret Liesbeth Jansen Wat als het misgaat

“Ook in mijn carrière is er weleens iets fout gegaan, met noodlottig gevolg. Geheel tegen alle verwachtingen in overleed een patiënt na een laag-risico operatie. Bizar. Ik kon het niet bevatten en voelde mij verantwoordelijk, al stelde de onderzoekscommissie later dat ik niets verkeerd had gedaan. Het maakte mij ook onzeker over mijn kunnen. Had ik tijdens de operatie iets over het hoofd gezien?

Dubbelchecken

“Een dag na de verkeerd afgelopen operatie stond ik weer in de operatiekamer: andere patiënt, zelfde operatie. De patiënte huilde vlak voordat ze onder narcose ging. “Word ik wel weer wakker, dokter?” Met een brok in mijn keel stelde ik de patiënt gerust, maar voor mij voelde het alsof ik loog. In mijn onzekerheid  ging ik alles driedubbel checken. Totaal onnodig natuurlijk.”

Gevoelens zijn taboe

“De gevoelens waarmee je kampt na het overlijden van een patiënt, is geen gespreksonderwerp op de werkvloer. Het is meteen doorgaan, doorpakken én over tot de orde van de dag. Gelukkig kon ik mijn ei kwijt bij collega’s.”
“Jaren eerder had ik ook een patiënt verloren na een complicatie waarbij de familie een klacht tegen me had ingediend. Mijn afdelingshoofd moedigde mij aan om tijdens een complicatiebespreking met collega’s niet alleen de technische kant van het verhaal, maar ook over de impact van de tuchtzaak te vertellen. ‘Hij is gek. Ik ga toch niet met de billen bloot voor de afdeling, voor zestig man’, dacht ik meteen na zijn voorstel. Toch heb ik het gedaan. Stap voor stap heb ik heel het ziektebeloop besproken, waarbij er goede discussies loskwamen. Aan het eind vertelde ik dat het voorval bij de tuchtrechter lag. Iets wat mijn collega’s niet begrepen, aangezien zij vonden dat ik heel zorgvuldig had gehandeld.”

“Na de bespreking merkte ik dat veel meer mensen in hun maag zaten met schuldgevoelens of gevoel van falen na een complicatie – of ze daar nu iets aan konden doen of niet. Tot weken daarna kreeg ik mails en schouderklopjes, kwamen collega’s binnen om te praten over hun eigen nare ervaringen.”

Peersupportteam

“Inmiddels werken we binnen het UMCG met een peersupportteam dat collega’s na moeilijke werksituaties steunt. Hierin zitten 35 artsen en 40 verpleegkundigen. Het initiatief voor een gesprek komt van het supportteam; een peersupporter belt je op als er intern een calamiteit is gemeld. Na eerder genoemde calamiteit ben ik zelf ook gebeld. Ik heb toen zo’n prettig gesprek gehad. Ze stelde de meest basale, maar voor mij op dat moment oh zo belangrijke vraag: hoe gaat het met je? Het gesprek voelde als een ruggensteun van het ziekenhuis.”

Wat doen wij om fouten te voorkomen

“Een voorbeeld van een maatregel die de kans op fouten verkleint is de SURPASS. Dit zijn checklists die alle behandelaars van een patiënt moeten invullen gedurende het hele operatieve proces: vanaf het moment dat de patiënt binnenkomt, totdat deze het pand weer verlaat.”

‘Hoe heet u?’

“Een van de momenten waarop de SURPASS-checklist wordt gebruikt, is vlak voor de operatie. Alle betrokkenen inclusief de nog wakkere patiënt staan even stil bij wat komen gaat. De zogeheten time-outprocedure. Het hele team controleert of alles gereed is om de operatie uit te voeren. Zo controleert de instrumenterende alle klemmen, tangen en mesjes. En vraagt de operateur aan de patiënt – soms tot vervelens toe – om nog een keer zijn naam, geboortedatum en waaraan hij geopereerd moet worden hardop te zeggen. Een extra controle om te voorkomen dat je iemand aan de verkeerde kant opereert. Of de persoon op de operatietafel niet de persoon is die jij voor ogen hebt. Door de time-outprocedure ga je met een veilig gevoel de operatie in.”

3 tips voor u om te helpen

1. Vraag een extra consult

“Het is heel verstandig om alle vragen die u heeft, op te schrijven en mee te nemen naar het consult. Soms heeft u meer vragen dan tijdens het consult besproken kunnen worden. Vraag in dat geval een extra consult aan. Niets is namelijk zo frustrerend dan met belangrijke vragen blijven zitten en met een onvoldaan gevoel naar huis gaan.”

2. Vraag om een kopie van de brief

“De specialist in het ziekenhuis maakt altijd een brief naar aanleiding van een consult. Deze brief is bedoeld voor de huisarts, zodat hij weet waarmee u kampt en welke nazorg hij moet bieden. U kunt vragen om een kopie van die brief. Die is in het UMCG met één druk op de knop gemaakt. Zijn er onduidelijkheden? Schakel de huisarts in voor uitleg. Of neem opnieuw contact met uw arts in het ziekenhuis.”

3. Spreek uw verwachtingen uit

"Geef aan het begin van behandeling duidelijk aan wat u van de behandeling verwacht, zodat u en uw arts naar hetzelfde doel toewerken. Moeite om uw verwachtingen te bepalen? Dit helpt misschien: schrijf op wat u ook na de behandeling absoluut nog wilt kunnen en noteer wat u met de behandeling wilt ‘winnen’."

Meer tips hoe u kunt helpen fouten te voorkomen? Lees het themadossier Help fouten voorkomen op NPCF.nl.

© Foto UMC Groningen



Er zijn 2 reacties geplaatst

Mr Sophie Hankes, voorzitter SIN-NL | 29 maart 2016

Prima tips.
Zet er svp wel bij dat U als arts geen algemene machtiging van de patient hebt gekregen om brieven zonder zijn/haar toestemming naar andere artsen te versturen, zelfs niet naar de huisarts.
Juridisch gezien dient U ieder concept voor te leggen aan Uw patient, en pas na expliciete schriftelijke toestemming mag U de brief naar andere artsen sturen.
Het verstrekken van medische informatie zonder toestemming van de patient betekent schending van Uw beroepsgeheim, zie Uw wettelijke plichten Wet Geneeskundige Behandelings Overeenkomst en Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg.

Irma | 21 maart 2016

Wat ik hier mis is, is hoe de gesprekken met de familie zijn verlopen? Hebben die het geaccepteerd of begrepen? Daar kan de zg werkvloer ook bij helpen door uitleg van zg complicaties Niet door goed te praten maar gewoon zeggen "wij weten het ook niet altijd precies in al die processen"" Het medisch beroep zit vol valkuilen en zo te lezen vol met missers Jezelf verlossen van schuldgevoel en onzekerheid is de weg naar de patiënt opgaan lijkt mij Mijn vader is overleden na een aneurysma bij de EHBO De huisarts kwam vrij snel na ons aan in het ZH, richtte zich tot mijn moeder en zei: ""ik had eraan moeten denken""...''s ochtends was mijn vader nl met heftige rugpijn op het spreekuur geweest en werd er weer over fysio gesproken....Mijn moeder zei, ik zal het nooit vergeten""u bent ook maar een mens dokter, u kunt niet aan alles denken.""Mijn vader is eraan overleden.


Laat een reactie achter

Uw naam wordt vermeld op de website bij uw reactie. Uw e-mailadres wordt niet op de website getoond en is enkel bekend bij de redactie. ZorgkaartNederland respecteert uw privacy.
Met het inzenden van een reactie geeft u aan akkoord te gaan met de gedragcodes.