Onhandige uitspraken

Onecht én aangeleerd

Zo was ik laatst  -na zeven maanden wachttijd - voor een kleine operatie aan mijn hand opgeroepen. Ik was om 7.30 aanwezig, nuchter en zowel mentaal als praktisch voorbereid (agenda vrij gehouden, terugreis geregeld, eten thuis voor enkele dagen klaar, hulptroepen in de buurt). Om 8.30 kwam een arts me echter vertellen dat de operatie niet door kon gaan. Er was te weinig personeel op de OK’s vanwege de vele ziekmeldingen. Ik was verbijsterd en geloofde het eerst ook niet. Toen zei die arts: "Ik begrijp hoe u zich voelt." Ik zei: "Nee, dat kunt u helemaal niet begrijpen...."

Ik vind zo’n opmerking van een arts, hoe goed bedoeld ook, echt niet handig. Hij zou wat kunnen leren van de voedingsassistente, die langs kwam en me een kopje thee en brood bracht. Zij zei niet veel anders dan: “Dat is nou ook rot! Zit je daar helemaal klaar voor de operatie en dan gaat het niet door!” Dat is genoeg. Een arts kan bijvoorbeeld zeggen: “Wat vind ik dit vervelend voor u, mevrouw”. Als je dat echt meent, bereik je daarmee voldoende. Een uitspraak als “Ik begrijp hoe u zich voelt” klinkt onecht, aangeleerd en klopt ook feitelijk niet, tenzij hij zoiets zelf heeft meegemaakt. Dan zou hij dat kunnen zeggen.

Huilend thuis

Andere uitspraken die ik in het verleden van artsen heb gehoord zijn overigens veel erger. Tijdens mijn eerste zwangerschap had ik een hoge bloeddruk en verwees mijn huisarts me naar een gynaecoloog. Op dat moment was er één vrouw in mijn woonplaats en ik koos haar. Toen ze me had onderzocht zei ze: “Dat wordt een moeilijke zwangerschap! Als we de zeven maanden maar halen.” Ik kwam huilend thuis. Vrij snel besloot ik dat ik nooit meer naar deze arts terug wilde.

Voor de bevalling van mijn eerste moest ik worden ingeleid. Ik kreeg  hevige weeën. Aan het voeteneind stond een co-assistent die naar mij keek en vroeg: “Wat voelt u nu”? Die heb ik meteen weggestuurd!  

Hoe kom je over op de patiënt? 

In de opleiding van artsen mag wat meer aandacht komen voor de vraag: realiseer je je hoe je overkomt op de patiënt?  Wat zou kunnen helpen, is het maken van video-opnames van consulten. Deze zou de arts in opleiding samen met zijn of haar begeleiders stap voor stap moeten nabespreken. Wat gaat goed? Wat kan beter? Heb je gecheckt hoe de patiënt jouw woorden opvat? Waar zie of hoor je dat aan? En is dat wat jij bedoelde te bereiken?

Vaak wordt vergeten hoeveel impact een uitspraak van een arts heeft, veel meer dan ze zelf denken. Als patiënt ben je kwetsbaar, je hebt vragen en onzekerheden en die leg je neer bij een arts. Je wilt een vertrouwensband hebben met de persoon aan wie je je onzekerheden vertelt. Onhandige uitspraken komen dan extra hard aan. Die vertrouwensband is wezenlijk voor een goede diagnostiek en een effectieve behandeling en dat wil een arts toch ook?    

Noks Nauta