Rendementsdenken versjteert zoete droom over Parma

Parma was midzomer 1985 niet te harden. Het gras had de onsmakelijke gele kleur van broccoli aangenomen die een hele dag heeft staan koken. Wie kon repte zich de dampende zuivel, vlees- en modestad uit voor een zuchtje zeewind. Wij smeerden ‘m in kerngezonde onmetelijke vrijheid naar het zuiden. Bewonderden het door Dante Alighieri poëtisch bezongen melancholisch ruige natuurschoon van Toscane, en kozen voor een hotel bij Grosseto. We vermaakten ons met de matrone, de wanstaltige vierkantdikke echtgenote van de hotelbaas die alle dagen in katzwijm en ingeklemd tussen drie ronkende ventilatoren op een barkruk zat te klagen. De baas zelf was met een karwats in de weer. En dan stoven de zich maar voortplantende katten terug naar een stinkende Fiat-500.

Oud-collega Jeannette en haar man zijn voor vier maanden naar Italië. Ze brachten mij er in gedachten terug. Zoals ook voetbaltrainer Simon Kistenmaker (maar dan anders) mijn weemoed naar vrijheidblijheid voedde in een openhartig radio-interview. De voormalige coach van Telstar en de Graafschap kreeg kanker, herstelde en kreeg weer kanker. Kistenmaker omschreef zichzelf als een lastpak in rolstoel. Hij kon zomaar in blinde woede ontsteken als hem iets niet beviel. Kistenmaker vertelde dat hij soms iedereen in zijn omgeving uit onmacht en frustratie kon stijfvloeken. Vroeger reed hij zo naar Milaan en verder Italië in, nu moest hij bij alles geholpen worden en voortdurend dankjewel zeggen, ook tegen verbureaucratiseerde witte jassen die hem niet aanstonden. Niets zo erg als je een onmondige kwezel voelen.

Daarover gesproken! Het verpleeghuis van Ellen gaat de niet-dementerende bewoners, zonder dat die daarin zijn gekend, op korte termijn verhuizen naar andere locaties. Bestuurders maken het welzijn van de aan hun zorg overgeleverde onmondige chronisch zieken per dictaat ondergeschikt aan de bedrijfsvoering en de als een griezelige profetie beleden rendementsfilosofie. Ik weiger het anders te zien. Schunnig eigenlijk. Behoeven medeburgers die getroffen zijn door MS, ALS of een hersenbloeding niet vooral zoiets als stabiliteit? Ze hebben in hun huidige omgeving nieuwe contacten opgedaan, het is hun houvast. De reacties kenden deze dagen in opperste wanhoop een gemeenschappelijke noemer: gesol vanuit de bestuurskamer.

Een verzorgingstehuis dat opschoof naar een verpleeginstelling en straks zal zijn verworden tot een gesticht met extra veel sociale problematiek. Juist de mix in hersenaandoeningen maakte het verpleeghuis nog een beetje aanspreekbaar en leefbaar, en liet ons verpleeghuis enigszins lijken op de gewone buitenwereld. Onrust en onbehagen bij patiënten in hun latere levensfase. Het wordt verkocht als een dappere kwaliteitsslag met alle expertise op één ziekteonderdeel onder één dak. Doorzichtige zelfbevlekking. Dementerenden zonder cijfersloten die straks vrijelijk door het gebouw kunnen lopen? Ik zie het niet voor me, ik zie het ook niet gebeuren. Het brengt nieuwe problemen met zich mee, daar is te weinig personeel voor, desoriëntatie blijft desoriëntatie. Ik ben een ervaringsdeskundige die meer tijd in het verpleeghuis doorbrengt dan de bestuurstop.

Het gaat gelukkig aan Ellen voorbij en ik waak over haar als een hapgrage bullterriër. Ze moesten de zorg zo nodig vermarkten, we zullen het weten.

‘Heb je lekker geslapen?’ verwelkomde mijn madelief me bij het ophalen vandaag.

‘Aanvankelijk wel.’ 

‘En jij?’

‘Ik ook.’

‘Wil je weten waarover ik gedroomd heb, Ellen? Over dat we teruggingen naar Parma. Dat het er zo heet was. Dat we uitweken naar de kust bij Grosseto. Je droeg een oranje bikini. Je was heel mooi en dat ben je nog steeds. Voor vandaag heb ik trouwens de schoonheidsspecialiste geregeld. Maar goed, mijn droom. Ik droomde ervan dat we een speelgoeddoosje met krekelgeluiden meenamen naar huis. Dat openden we op zwoele avonden om de herinnering aan Parma en Grosseto vast te houden. Ik droomde hoe fijn vrienden het in Italië moeten hebben momenteel. Ze inspireerden me om ook naar het zuiden te gaan deze zomer. Samen met jou. Niet naar Italië, lukt niet meer, maar naar Kerkrade waar ze iets heel speciaals gericht op parkinson begonnen zijn. Ineens schrok ik wakker. Ik had een beschaafde goedlachse mevrouw van de Raad van Bestuur van het verpleeghuis in mijn slaap over rendementsdenken horen praten. Doodeng.’

Johan Carbo