Stigma bij de tandarts belemmert goede mondzorg

Gelijke behandeling voor iedereen

Bij de Hiv Vereniging komen geregeld klachten binnen over tandartsen die mensen met hiv niet willen behandelen. “Allemaal onzin”, zegt tandarts Saskia Bookelman-Bulterman. “De normale beschermingsmaatregelen zijn voldoende, voor alle patiënten.”

“Ik ben in 1998 afgestudeerd. Ik kan me niet meer herinneren welke specifieke aandacht er in de studie is besteed aan hiv, maar ik heb geleerd dat je iedereen gelijk behandelt.” Aan het woord is Saskia Bookelman-Bulterman, tandarts en praktijkeigenaar. “Je moet maatregelen nemen vanwege infectiepreventie, maar die maatregelen zijn bij iedere patiënt dezelfde. Of een patiënt nou hiv heeft of niet.”

Stoppen met de behandeling

Helaas heeft Hetty een andere ervaring. “Toen ik naar een andere woonplaats verhuisde, moest ik een andere tandarts zoeken. Mijn oude tandarts had ik niet verteld over mijn hiv-status, en ik had me voorgenomen om mijn nieuwe tandarts wel meteen te informeren.”

Op het moment dat Hetty in de stoel ligt en de tandarts alvast een kijkje in haar mond neemt, vertelt ze hem over haar status. “Hij schrok zichtbaar, en trok zich gelijk terug. Hij stelde voor om maar een foto te maken. En daarmee was de behandeling afgelopen. Ik ben verbouwereerd naar buiten gelopen. Ik was toen nog niet zo mondig als nu, maar ik bedacht me wel dat ik niet meer naar deze tandarts terug zou gaan.”

Normale beschermingsmaatregelen zijn voldoende

Saskia begrijpt deze reactie van haar collega niet en ook de andere verhalen over hoe collega’s reageren op mensen met hiv verbazen haar. “Het is niet zo dat tandartsen vroeger een andere manier van werken hebben aangeleerd voor mensen met hiv, en dat ze die nu – nu er bij een behandelde hiv-infectie geen risico op overdracht is – moeten afleren. De normale beschermingsmaatregelen waren altijd al voldoende en zijn dat nog steeds. Punt uit. 

“De normale beschermingsmaatregelen waren altijd al voldoende en zijn dat nog steeds.”
tandarts Saskia Bookelman-Bulterman

Ik hoor ook wel eens dat mensen met hiv bij collega’s pas aan het einde van de dag mogen komen, omdat ze de praktijk daarna beter zouden kunnen schoonmaken. Dat is natuurlijk ook onzin. Na de eerste patiënt maak je het net zo schoon voor de volgende als na de tweede, de derde of de laatste van de dag.”

De regels op het gebied van infectiepreventie worden wel steeds strenger, vertelt Saskia. “Dat heeft niets te maken met de patiënten of met incidenten. Het is gewoon ter bescherming van de patiënten en onszelf.” 

In het belang van de patiënt

De Hiv Vereniging krijgt geregeld vragen over het gezondheidsformulier dat sommige tandartsen hun (nieuwe) patiënten voorleggen, met tal van vragen over hun gezondheid. Waarom wil de tandarts dit allemaal weten?

“Ik gebruik zo’n formulier ook”, vertelt Saskia. “Door de antwoorden krijg ik zicht op de gezondheid van mijn patiënt. Dat wil ik weten in verband met mogelijke interacties als ik zelf medicatie of pijnstilling wil voorschrijven of een verdoving wil geven. Diabetespatiënten bijvoorbeeld geef ik liever geen Ibuprofen en als iemand bloedverdunners slikt, kan ik niet zomaar een kies trekken.”

Bovendien, vertelt Saskia, kunnen medicijnen invloed hebben op de gezondheid van de mond. “Sommige medicijnen hebben als bijwerking een droge mond; dat is van invloed op het tandvlees en de tanden. Als tandarts wil ik dus graag weten welke medicatie mijn patiënt gebruikt, omdat ik dan extra alert kan zijn op dergelijke bijwerkingen. En dat geldt dus ook voor hiv-medicatie. Ook die kan soortgelijke klachten veroorzaken waarmee ik dan rekening moet houden.”

Ook het virus zelf kan klachten in de mond geven, bijvoorbeeld zweertjes of ontstekingen van het tandvlees. “Ik vraag er dus niet naar omdat ik wil weten wat mijn patiënten onder de leden hebben. Of omdat ik bang ben voor overdracht van infectieziekten. Ik wil het weten in het belang van de patiënt zelf.”

Puur informatief

Hetty kan zich niet goed herinneren of ze bij de bewuste tandarts ook een gezondheidsformulier heeft moeten invullen bij haar eerste (en dus ook laatste) bezoek aan hem. “En ik weet ook niet of daar een vraag over hiv of infectieziekten op stond. Maar die zou ik dan niet hebben beantwoord. Ik vertel dat liever aan de tandarts persoonlijk.”

“Dat begrijp ik heel goed”, reageert Saskia. “Op zo’n formulier is het misschien best confronterend. Vertel het je tandarts dan op het moment dat je je prettig voelt. Maar vertel het wel, vanuit het oogpunt van je eigen gezondheid. Al snap ik best dat dat lastig kan zijn, gezien de nare verhalen.”

Normaalste zaak van de wereld

Hetty is blij met het gesprek met Saskia. “Fijn om te zien en te horen hoe relaxt een tandarts met hiv omgaat en erover praat. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is – en dat is het natuurlijk ook.”

Helaas is de praktijk van Saskia wat te ver uit de buurt voor Hetty, dus zoekt ze nog even verder. “Ik vind het heel belangrijk om een vertrouwensband te hebben met mijn tandarts. Dat het een persoon is bij wie ik me op mijn gemak voel, net als bij mijn huisarts. En ik wil uiteraard een tandarts die geen moeite heeft met mijn hiv-status. Dus de volgende keer zal ik het gewoon weer vertellen.”

Dit blog is een bewerking van een eerder gepubliceerd artikel op de website van de Hiv Vereniging.

De Hiv Vereniging staat voor onvoorwaardelijke gelijkwaardigheid van mensen met hiv in Nederland, in elke situatie, op elk moment. De Hiv Vereniging is lid van Patiëntenfederatie Nederland.