Naar de navigatie Naar de inhoud

Wat artsen en andere zorgverleners zouden moeten weten over hoogbegaafdheid

Geplaatst op 20 december 2016 door - 14053 keer bekeken

Foto Wat artsen en andere zorgverleners zouden moeten weten over hoogbegaafdheid

Jarenlang heb ik gedacht dat ik de rol van patiënt lastig vond omdat ik zelf ook arts ben. Ik kreeg ook nogal eens conflicten. Nu weet ik dat in elk geval een deel van de knelpunten in die contacten te maken hebben met mijn hoogbegaafdheid. Veel andere hoogbegaafden vertellen me namelijk hoe lastig ze het vinden om naar een arts te gaan. Ze komen er vaak teleurgesteld vandaan, soms worden er verkeerde diagnoses gesteld, soms krijgen ze conflicten.

In de zorg zijn de professionals tegenwoordig meer gespitst op het herkennen van mensen met een verstandelijke beperking. Dat is ook belangrijk. Toch meen ik dat hoogbegaafdheid ook herkend zou moeten worden omdat het wel degelijk implicaties heeft voor de gezondheid én voor de relatie met de arts en met andere zorgverleners. Ik zal hieronder toelichten waarom.

Wat heeft hoogbegaafdheid met gezondheid te maken?

Hoogbegaafdheid is meer dan alleen een hoog IQ. We spreken liever van kenmerken voor hoogbegaafdheid, waar onder andere ook hoogsensitiviteit, sterke onafhankelijkheid en gedrevenheid bij horen. Een paar voorbeelden: door hun grote denkvermogen kunnen hoogbegaafden blijven doordenken en bijvoorbeeld slaapproblemen ontwikkelen en moeite hebben met psychische ontspanning. Kennis achteruitgang bij dementie kan ook verbloemd worden. In het algemeen zien we dat hoogbegaafden er niet altijd zo ziek uitzien als ze daadwerkelijk zijn. Ze gaan vaak langer door met waar ze mee bezig zijn, omdat ze zo gemotiveerd zijn. Zo kunnen symptomen over het hoofd worden gezien en ontstaan levensgevaarlijke situaties.

Hoogbegaafden zijn zeer gedreven en nieuwsgierig. Dat kan negatief omslaan in een situatie waarin men niet te stoppen is. Dit kan lijken op ADHD, maar als men teveel wordt afgeremd, ontstaan bijvoorbeeld bore-out (extreme verveling) en/of stressverschijnselen (zoals buikpijn, hoofdpijn, slecht slapen).

Er zijn aanwijzingen dat hoogbegaafden ook hoogsensitief zijn, hetgeen bijvoorbeeld leidt tot andere reacties op medicatie, andere of meer bijwerkingen en eventuele allergische reacties. Goed onderzoek hiernaar is dus dringend nodig. Er komen hoogbegaafden met psychische klachten in de GGZ, waarbij de hoogbegaafdheid een rol heeft gespeeld in het ontstaan van de klachten. In de GGZ weet men echter bijna niets van hoogbegaafdheid, zodat er geen passende zorg voor deze mensen is.

Wat gebeurt er in de relatie van de hoogbegaafde patiënt met de arts?

Een minstens zo belangrijk punt is de relatie met de zorgverlener. Omdat iemand met een hoog IQ veel informatie wil verzamelen en dat ook kan, weet hij of zij vaak heel veel van de eigen aandoening. Er is ook een grote behoefte om alles tot in detail te weten en om veel zelf te bepalen in het proces. De hoogbegaafde stelt vragen die andere patiënten niet stellen. En is dan teleurgesteld als hij of zij geen goede antwoorden krijgt. Ook heeft de hoogbegaafde het vaak meteen door als er ergens iets fout gaat of als een arts iets vergeet.

Zo kan de hoogbegaafde als een betweter of als heel lastig overkomen. Conflicten ontstaan geregeld. De hoogbegaafde voelt zich niet gehoord. Artsen voelen zich bedreigd en weten niet hoe ze zich moeten opstellen. De arts maar ook de hoogbegaafde kan zich gaan gedragen als een ‘expert’. Dat zet de relatie sterk onder druk en er ontstaat een machtsstrijd. De hoogbegaafde presenteert de eigen klachten ook vaak anders dan een gemiddeld intelligente patiënt. Dat is lastig voor de arts, die hier geen ervaring mee heeft.

Herkennen van hoogbegaafdheid door zorgverleners

Vanuit het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen hebben we nu een informatief leaflet geschreven dat kan helpen om hoogbegaafdheid te herkennen. Hoogbegaafden kunnen het ook als ondersteuning meenemen naar hun arts om erover te praten. Het leaflet is hier te vinden.

Hoogbegaafden zouden zich ook meer bewust moeten worden dat hun gedrag te maken kan hebben met hun hoogbegaafdheid en er zo effectiever mee om kunnen gaan. Het uitspreken van de eigen behoeften om bijvoorbeeld meer en gedetailleerder informatie, is daar een voorbeeld van.

Als artsen en andere zorgverleners hoogbegaafdheid ook gaan herkennen, kunnen mogelijke te late of foute diagnoses voorkomen worden. Daar hebben beide partijen natuurlijk baat bij.

Noks Nauta



Er zijn 9 reacties geplaatst

Emma | 13 februari 2024

Helaas wordt hoogbegaafdheid nog immer onvoldoende begrepen in de GGZ. Psychologen zeggen er 'wel iets' over te weten, maar komen met informatie (voor de hoogbegaafde cliënt...) geplukt van random sites. In de analytische vaardigheden en diagnostiek komt die vermeende kennis evenmin tot uiting. Steeds weer dwaalsporen (met als gevolg vermoedens van zware labels als autisme, persoonlijkheidsstoornissen etc. etc.). Dat hoogbegaafdheid en trauma met elkaar verbonden zijn, wordt terzijde geschoven. Het stramme hokjesdenken in de psychologie en GGZ is zeker niet gunstig voor hoogbegaafden. De verzekeringstechnische kwesties (o.a. DSM-label vereist voor vergoeding behandeling) hebben mijns inziens de kwaliteit van hulpverlening nog verder verslechterd. Als hoogbegaafde moet je ook wel zelf de regie houden, anders gaat het gruwelijk mis in diagnostiek en voorgestelde vervolgbehandeling...

Jolie | 13 februari 2022

Ben sinds kort erachter gekomen dat ik een P/v kloof heb waardoor ik mijn hele leven lang al wordt onderschat. We leven in een talig wereld en dan pas je niet in deze wereld. Dus ik moet altijd werk doen onder mijn niveau waardoor ik nu een bore-out heb. Ik heb astma en last van allergieën. Ben hooggevoelig en introvert. Hulp is er niet echt voor en als je hulp wilt kost je een hoop geld, want bijna niks wordt vergoed vanaf 12 jarige leeftijd. Was ik maar zoals normale mensen met een normaal iq. Daar is deze wereld op gebaseerd. Ze doen niks aan mensen die anders zijn tenzij ze het al op jonge leeftijd ontdekken en zelfs dan krijgen ze vaak niet de begeleiding die ze nodig hebben. Vroeger keken ze niet naar dat soort problemen op school. Ik heb altijd gedacht dat ik dom was en niks kon. Ben erg onzeker over mezelf. Zo leuk is dat niet.

Marlies | 22 juni 2018

Weliswaar alweer een ouder artikel (2016), maar de inhoud is zeker nog erg relevant en voor mij zeer herkenbaar.
De eerste 2 reacties geven helaas ook heel duidelijk aan, hoeveel onbekend en onbegrip er in Nederland nog is omtrent hoogbegaafdheid.
Het artikel zegt namelijk helemaal niet, dat niet hoogbegaafden geen problemen kunnen hebben met artsen etc. Het geeft aan, hoe het bij hoogbegaafdheid zit.
En ja, natuurlijk zou je ook voor andere groepen een artikel kunnen schrijven, waar ze tegenaan lopen, maar daar gaat het in dit artikel niet om.
Nu gelukkig therapie kunnen volgen, waar ik er met mijn (vermoedelijke?) hoogbegaafdheid mocht zijn, maar helaas vaak anders mee gemaakt.

rianne | 28 augustus 2017

Wat een onzin artikel. Lijkt er op dat ze hoogbegaafden op de voorgrond willen hebben. Trouwens hoe weet men of iemand hoogbegaafd is? Veel testen ervan kloppen niet.

Irma | 23 december 2016

Sorry hoor, maar wat een onzin is dit. Ik kan op elk onderdeel van uw ervaringen hetzelfde of erger aangeven en ik ben hopelijk normaal begaafd. Ik hecht ook aan onafhankelijkheid en gek genoeg zal iedereen daaraan hechten of je bent misschien liever lui dan moe. Heel veel mensen komen teleurgesteld bij artsen vandaan, het gaat daarbij meestal om duidelijkheid over diagnose en behandeling. Ook is het idioot denk ik om allergische reacties daaraan toe te schrijven, idem met psychische druk. En ook ik heb wel door of er iets niet klopt en de boerenpummel is daar zelfs nog sneller in.

Martina | 21 december 2016

Wat een goed artikel!

AWP | 21 december 2016

Ik ben blij met onze huisarts! Die heeft kennis van zaken door eigen ervaringen en daar zijn we erg blij mee!

Alice | 21 december 2016

Allemaal zeer herkenbaar. Mooi initiatief.

Merete | 21 december 2016

Herkenbaar! Het is voor alle partijen een uitdaging. Voor de behandelaar omdat het anders is (en zelfs grensoverschrijdend/bedreigend kan overkomen), voor de patiënt/cliënt om echt gezien te worden.


Laat een reactie achter

Uw naam wordt vermeld op de website bij uw reactie. Uw e-mailadres wordt niet op de website getoond en is enkel bekend bij de redactie. ZorgkaartNederland respecteert uw privacy.
Met het inzenden van een reactie geeft u aan akkoord te gaan met de gedragcodes.