Amandelen knippen bij kinderen: een 'verstandige keuze'?

Geplaatst op 30 september 2015 door Redactie ZorgkaartNederland - 37399 keer bekeken

Amandelen worden geknipt vanwege een aantal klachten, zoals koorts, keelpijn, neusverstopping, snotterig zijn of snurken. Ze worden voor het overgrote deel bij kinderen geknipt, en af en toe bij volwassenen. Recent onderzoek van het Deventer ziekenhuis onder ruim 600 patiënten laat zien dat 96,6 % van de ouders het laten knippen van de amandelen van hun kinderen nuttig vindt. Maar er is ook een richtlijn opgesteld die artsen aanbeveelt om juist minder vaak te gaan knippen. Dus is het wel zo nuttig?

Er bestaat al lange tijd discussie over het nut van amandelen laten knippen. Al in een artikel uit 1973 stelde auteur Wennberg uit Vermont, USA, de zinvolheid ervan ter discussie. Een gevolg van de onduidelijkheid over het nut van deze behandeling is de variatie in het aantal ingrepen per 100.000 inwoners: onderzoek uit 2011 wees uit dat je kind in de ene regio een 2,5 maal zo hoge kans heeft geopereerd te worden dan in een andere regio. Later is er veel discussie geweest over de juistheid van deze cijfers, maar ook critici waren het erover eens dat er een behoorlijke variatie bestaat.

Nederland koploper Europa

Ook tussen Nederland en het buitenland is er een groot verschil in het aantal amandelverwijderingen. Onderzoeksbureau SiRM rekende in 2013 uit dat bij Nederlandse patiënten veel vaker de amandelen worden geknipt dan in de rest van Europa en de Verenigde Staten. Het wordt in Nederland maar liefst 72 % vaker uitgevoerd! Het gaat nu om bijna 30.000 operaties per jaar in Nederland, en dat betreft dus voor het overgrote deel kinderen. Toch waren er in 1970 nog vier keer zoveel operaties, dus het aantal operaties is wel flink afgenomen. Mogelijk neemt het met de nieuwe richtlijn nog verder af.
Een deel van de verklaring voor het hoge aantal operaties is dat we in Nederland veel voorzichtiger zijn in het voorschrijven van antibiotica. We knippen amandelen liever dan dat we er een antibioticakuur tegenaan gooien.

Richtlijn is één ding, het concrete geval is een tweede

Uit een studie bleek dat er weinig effect is van het knippen van de amandelen bij milde keelklachten. Naar aanleiding van die studie werd een richtlijn voor artsen opgesteld, die nog altijd wordt aangescherpt. In de richtlijn wordt een afwachtend beleid aangeraden, zonder gebruik van antibiotica. Maar dat betekent niet dat het aantal operaties ook echt scherp zal gaan dalen: de voorkeuren van ouders (zie het onderzoek in het Deventer ziekenhuis) spelen namelijk ook een belangrijke rol. Immers, er zullen altijd patiënten blijven voor wie het juist wel heel nuttig is om de neus- en keelamandelen te laten verwijderen. En het feit dat ouders erg tevreden zijn en een afname van de klachten bij hun kinderen zien, zou ook kunnen worden beschouwd als een rechtvaardiging voor de operatie.

Wat het aanscherpen van de richtlijn trouwens ook moeilijk maakt, is dat de kinderen vaker meerdere klachten tegelijk hebben. Het is daarom erg lastig om voor elke klacht te gaan vastleggen wanneer er het beste geopereerd kan worden. De richtlijn is op dit punt nog niet helemaal aangepast. De opstellers van de richtlijn raden artsen aan om te kijken naar hoeveel last patiënten hebben van alle klachten tezamen, en of dat een goede reden kan zijn om toch te opereren. Een richtlijn is dus één ding, maar die gaat niet altijd voor alle kinderen op.

Wat kan ik met deze informatie als ouder van een patiëntje?

Het lijkt dus lang niet altijd nodig te zijn om amandelen te laten knippen bij kinderen. De richtlijn geeft aan dat afwachten in eerste instantie het beste is. Meer zorg is niet altijd beter.
Wat we in ieder geval weten is dat als een patiënt goed geïnformeerd is, hij vaker kiest voor de optie die het minst belastend is voor hem. En dat betekent weer dat hij dan kiest voor de minder dure behandeling.

Laat u als ouder van een patiëntje goed voorlichten, om zodoende een goede keus te maken. Een goede informatiebron hiervoor is de website Thuisarts.nl. Onlangs is de informatie op deze site over keelpijn uitgebreid, vanwege die herziene richtlijn over het knippen van de amandelen voor huisartsen. De site biedt een zogenaamde keuzehulp voor ouders van een kind dat vaak keelontsteking heeft: “Keeloperatie bij kinderen met keelontsteking?” In deze keuzehulp worden de verschillen tussen afwachten en amandelen laten knippen op een rij gezet, waardoor de ouders zelf kunnen aangeven wat zij belangrijk vinden. Zo helpt de keuzehulp ouders om te kiezen of ze wel of niet de keelamandelen willen laten knippen bij hun kind.

Dit artikel is geschreven door IQ healthcare in opdracht van ZorgkaartNederland.

Er zijn 9 reacties geplaatst

René | 26 december 2023

Ik was 4 jaar, traumatische ervaring.
Ik liep a/d hand van een nonnetje in het Sfg, naar de o.k. 'het is net al bij de kapper" zei ze, op de stoel werd ik vast gebonden, paniek, ik gilde het uit, een kapje op mijn gezicht, alles draaide, in duizelingwekkende kleuren, gebrand op mijn netvlies, in de vw bus van mijn vader, bij moeder op schoot, bloed spugend in een oude theedoek, ik kreeg veel ijsjes, dat maakte het niet goed, ben nu 61, nog steeds last van, mijn beide zoons niet laten doen, vanwege deze ervaring, en blij mee, ze zijn supergezond, ouders, bezint eer gij hieraan begint!

José | 7 augustus 2023

In 1954 zijn mijn keelamandelen 'geknipt'. Ik had kennelijk last van bronchitis, maar het gekke is, dat ik dit zelf nooit gemerkt heb (ik was in die tijd 6 jaar dus heb je toch al wel enige herinnering). Op instigatie van de huisarts hebben mijn ouders dit laten uitvoeren, dus hen verwijt ik niets. Ik weet nog wel dat ik er behoorlijk beroerd van ben geweest. Gevolg is, dat ik daarna veel meer KNO problemen ervoor terug heb gekregen zoals oor- en keelontstekingen en een behoorlijke allergie zoals bv. hooikoorts maar dan het hele jaar door. Ik kan nagenoeg niet meer buiten anti- histamine tabletten.
Advies voor hedendaagse ouders : die amandelen zitten er niet voor niets, het zijn eigenlijk de 'soldaatjes' die je moeten beschermen tegen indringers van buitenaf. Dus lekker laten zitten, je kind overgroeit op termijn heus zijn/haar jeugdige (KNO) ongemakken wel.

Suus | 12 januari 2023

Mijn keel- en neus amandelen zijn destijds in 1969 geknipt (was 5 jaar), onder narcose door een hele lieve KNO arts. Was de volgende dag thuis en eigenlijk nooit meer Angina gehad (had dat om de haverklap, voorheen). Ik denk dat vanwege het nut van de tonsillen (afweer), ze alleen in uiterste gevallen moet verwijderen. Mijn dochter moest ze op 19 jarige leeftijd verwijderen. Kleine nabloeding, maar kregen wij snel en met ruggespraak met KNO arts snel thuis onder controle.Zorg dat je kind een sterk immuunsysteem ontwikkelt zodat deze ingreep niet nodig is! Stop met die spenen en leer je kind het duimen af (ook goed voor het gebit en het voorkomen van lispelen en slissen). Verschrikkelijk die spenen en voorkom een overbite (luie ouders).

Ronald | 8 januari 2023

Bij mijn jongere broer en mij werden in '63 of '64 (ik was 8 of 9 jaar) onze amandelen poliklinisch geknipt omdat wij elkaar iedere keer met Angina aanstaken. Ik vind het een vreemd verhaal van Petronella bij wie ook in de 60er jaren amandelen zijn geknipt maar zonder verdoving en met verschrikkelijke gevolgen. Ik weet van mijn vader en een nicht van mijn moeder dat in hun tijd amandelen werden geknipt zonder verdoving. Helaas heb ik psychische klachten overgehouden door het voor de verdoving vastbinden op de stoel.

Emmanuel | 7 september 2021

Wat mij verbaast is het weghalen van een deel van het lichaam dat (min of meer ernstige) overlast brengt. Is het niet zinniger om te onderzoeken waarom dat deel problemen heeft? Oftewel de oorzaak? En dan misschien een therapie inzetten die het orgaan gezonder maakt? Ik kan me voorstellen dat een lichaamsdeel of orgaan echt niet meer werkt, of zelfs averechts. In dat geval nog steeds een enorme ingreep om het te verwijderen, want het heeft een rol. Laten we ons lichaam niet zien als een combinatie van goed of slecht werkende onderdelen en de slechte verwijderen. Het geheel goed laten werken is te belangrijk om zomaar te snijden. Toch?

Natasja | 28 juli 2020

mijn dochter sliep slecht, kreeg bijna geen adem en snurkte harder dan ee volwassen man. De neusamandel bleek flink vergroot te zijn en na de operatie is het een compleet ander meisje. Ze is vrolijk en stukken minder moe. Eerst was ze ook het hele jaar door verkouden en dat is nu klaar. Kortom, ieder zijn verhaal.

Lotte | 26 juli 2019

Op wikipedia is te lezen dat volgens de wetenschap het knippen van de keelamandelen op latere leeftijd ernstige gevolgen kan hebben: meer kans op oa kanker, MS, ziekte van Crohn en veel hogere sterftekans. Dan maar liever een keelontsteking!

petronella | 23 april 2019

mijn amandelen zijn 'geknipt' op 4-jarige leeftijd in de 60-er jaren vorige eeuw het was een verschrikkelijke barbaarse handeling zonder verdoving waarna ik acuut hersenvliesontsteking kreeg
na twee dagen doodsstrijd werd ik eenzijdig verlamd wakker
ik heb vele jaren moeten revalideren en leed aan vreselijke migraine en ik heb daarom mijn moeder over deze misstap nooit kunnen vergeven daarna ging het wel beter en na opnieuw te hebben geleerd om te kunnen lopen werd er weer langzaam conditie opgebouwd al is de overgevoeligheid voor licht geluid stress nooit verdwenen.

Lastig detail is dat zo'n gevoeligheid moeilijk uit te leggen is aan anderen die vaak aanstellerij vermoeden wat het gehele ziektebeeld al snel tot een vicieuze cirkel maakt.

Anton | 20 april 2019

Er wordt maar raak geknipt in Nederland. Kassa voor de ziekenhuizen natuurlijk, maar gezond is het allemaal niet.