De patiënt aan het roer? 4 redenen waarom wel

Zo begon het verhaal van professor Albert Mulley. Hij was een van de sprekers op het congres van IQ healthcare Nothing about me, without me. Waar is de patiënt in de zorg?. Een congres over het belang om de patiënt actief te betrekken in zijn/haar behandeling of zorg. Want dat gebeurt nu nog te weinig. Dit blijkt uit onderzoek van Patiëntenfederatie NPCF onder 9800 deelnemers. 63 procent van de deelnemers wordt niet betrokken bij het nemen van beslissingen; ze kennen niet alle behandelopties. Terwijl ze dit wel graag zouden willen. 70 procent van de deelnemers wil altijd samen beslissen met de arts, 28 procent wil dat soms.

Onderzoek van het RIVM laat hetzelfde zien. Zo geeft 30 procent van de patiënten met hartfalen aan nooit of soms mee te kunnen beslissen. Voor de algehele ziekenhuiszorg ligt dit percentage nog hoger, op ruim 37 procent.

Oorzaken dat patiënten niet kunnen meebeslissen

De wil is er, maar hoe komt het dan dat zoveel patiënten niet kunnen meebeslissen? Het rapport De participerende patiënt laat zien dat komt door:

• Een perspectief op de klacht en op (be)handelen. De zorg is gericht op de klacht, niet op wat de patiënt wil. Zowel artsen als patiënten houden nog te veel aan dit perspectief vast. Daarnaast hebben artsen vaak onvoldoende zicht op wat de patiënt echt wil. Een voorbeeld: dokters denken dat 71 procent van de borstkankerpatiënten het behouden van hun borst het allerbelangrijkste vindt. Slechts 7 procent vindt dit ook werkelijk het belangrijkst.
• Autoriteit. Jarenlang was de dokter de enige die kennis over behandelingen in huis had. Hij wist altijd wat goed voor de patiënt was en nam de beslissing. Tegenwoordig weten patiënten goed hun weg te vinden op internet. Ze googlen zich suf over aandoeningen en behandelingen. Driekwart van de Nederlanders gebruikt ‘Dokter Google’ om een vraag over zijn of haar gezondheid te beantwoorden. Patiënten kijken daardoor steeds minder op tegen hun arts.
• Geld. Artsen krijgen geld voor wat ze doen, niet voor praten. Dit bevordert het meebeslissen niet.

Waarom is samen beslissen zo belangrijk?

Samen beslissen levert vele voordelen op. Niet alleen voor patiënten, maar voor de gehele gezondheidszorg. Het is te verwachten dat:

• Er daardoor minder onnodige behandelingen zijn.
• Artsen minder schade en fouten maken. Dit komt ook doordat er überhaupt minder behandelingen zijn. Verschillende onderzoeken laten zien dat goed geïnformeerde patiënten minder vaak een operatie kiezen.
• Patiënten zijn trouwer aan hun therapie en houden het ook langer vol.
• Er lagere kosten zijn? Dit is nog aangetoond. Sommige onderzoeken laten zien dat de zorgkosten lager zijn, anderen juist niet.

Hoe zorgen we ervoor dat patiënten meebeslissen?

Zorgen dat patiënten een stem krijgen in de spreekkamer is niet eenvoudig. Dit vraagt een mentaliteitsverandering, zowel bij arts als patiënt. Daar gaan soms wel jaren overheen. Verschillende instanties zijn daarom bezig om communicatie- en hulpmiddelen te maken om vooral patiënten hierbij te helpen. Zo test IQ healthcare of het helpt als patiënten tijdens een ziekenhuisopname of direct na ontslag een kaartje krijgen waarop zij hun zorgwensen kunnen aangeven. Dit kunnen heel uiteenlopende wensen zijn: van meer informatie over de behandeling tot hoe vaak een wasbeurt. Verpleegkundigen bespreken met de patiënt de ingevulde wenskaart. Het uiteindelijke doel is dat de zorg op de afdeling zoveel mogelijk wordt afgestemd op de wensen van de patiënt. Of de kaartjes zorgen voor mondigere patiënten, gaan onderzoekers meten.

Wat kunt u zelf doen?

Ook u kunt invloed uitoefenen op uw behandeling. Tijdens een consult kunt u de volgende vragen stellen aan de dokter:

• Wat zijn mijn mogelijkheden?
• Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
• Wat betekent dat in mijn situatie?

Daarna kunt u nadenken over uw keuze en het vervolgens met de dokter bespreken.

Als mevrouw De Vries hetzelfde had gedaan, had ze waarschijnlijk een beter gevoel over haar keuze gehad.

Dit artikel is geschreven door IQ Healthcare in opdracht van ZorgkaartNederland.