Gebruik van medicijnen veilig? Ja, toch?

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat naar schatting 19.000 mensen in het ziekenhuis belanden door verkeerd medicijngebruik en 1200 mensen overlijden hier zelfs aan. Twee situaties waarbij medicatieveiligheid in het gedrang komt, is als (1) u veel medicijnen gebruikt voor verschillende aandoeningen of (2) als ook in het ziekenhuis behandeld wordt. Dan kan het medicijnoverzicht complex of onvolledig worden.

In de rest van het artikel gaan we dieper in op deze twee situaties, en lichten we toe wat u als patiënt kunt doen. U kunt namelijk het verschil maken.

1. Gebruikt u veel medicijnen (voor verschillende aandoeningen)? Vraag om een medicatiebeoordeling

In het geval van het gebruik van meerdere medicijnen zijn vooral mensen met een chronische aandoening van 65 jaar en ouder een kwetsbare groep. Bij ouderen is de werking van de nieren verminderd. Hierdoor duurt het langer voor medicijnen helemaal uit het lichaam verdwenen zijn. Ook kan het middel sterker werken. Verkeerd medicijngebruik, niet afgestemd op de verminderde nierfunctie, kan grote gevolgen hebben bij ouderen.

Medicatiebeoordeling = gesprek over medicijngebruik

Een goed middel om problemen bij het gebruik van meerdere medicijnen te voorkomen is de invoer van een medicatiebeoordeling. Oftewel een gesprek waarbij arts, apotheker en u samen afspraken maken over het gebruik van de juiste medicijnen. De arts en de apotheker kijken in dit gesprek of de betreffende medicijnen nog nodig en veilig zijn in combinatie met de overige medicijnen. 

Voor u is het belangrijk te bepalen wat de mogelijkheden, wensen en bezwaren zijn: voldoet het medicijngebruik aan uw verwachtingen? Past het medicijngebruik in de dagelijkse routine? Begrijpt u wat u slikt en waarom, lukt het om de pillen, spuiten of pufjes goed te gebruiken?
Volgens een advies van het Nederland Huisartsgenootschap uit 2014 zouden zo’n 300.000 van bovengenoemde ouderen in heel Nederland jaarlijks zo’n gesprek moeten voeren.

Nog geen standaard

Zo’n gezamenlijke medicatiebeoordeling neemt zo’n 1 à 2 uur in beslag van de zorgverleners. Momenteel hebben uw zorgverleners nog geen middelen om zo’n gesprek standaard met u in te plannen. Heeft u toch vragen over uw medicijnen, schroom dan niet deze zelf te stellen aan uw zorgverlener, want een medicatiebeoordeling zit in het basispakket van uw zorgverzekering. Wel geldt vaak het eigen risico. Als u dat nog moet betalen, moet u rekenen op een bedrag van 35 tot 70 euro. Maar een aantal zorgverzekeraars houdt deze kosten buiten uw eigen risico.   

2. Behandeling in het ziekenhuis en weer naar huis? Geef en vraag informatie

Als u naar het ziekenhuis gaat, is het verstandig een uitdraai mee te nemen van uw medicijngebruik op dit moment. Vraag dit aan uw huisarts of apotheker. Ook is het handig de medicijnverpakkingen van huis mee te nemen, omdat daarop staat hoeveel u van elk medicijn gebruikt. Geef verder aan de arts door of u gevoelig bent voor bepaalde geneesmiddelen en of u alcohol gebruikt of rookt. Dit is allemaal belangrijke informatie voor de zorgverleners om te bepalen hoe uw lichaam medicijnen kan ontvangen en opnemen. Zo kan uw behandeling in het ziekenhuis goed worden voortgezet.   

Overdracht niet altijd even goed

Een behandeling stopt vervolgens niet bij ontslag uit het ziekenhuis. Het volledige herstel vindt steeds vaker thuis plaats. U krijgt meestal flink wat medicijnen mee naar huis, zodat de behandeling daar voortgezet kan worden. Uw behandelaar draagt daarvoor de behandeling én de medicijnen die nodig zijn over aan uw eigen huisarts, apotheker of specialist ouderengeneeskunde.

Ten minste dat is de bedoeling. Uit een recent rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) blijkt echter dat de overdracht van de gehele behandeling en medicatie vaak onvolledig, te laat of zelfs niet gebeurt. De IGZ onderzocht de overdracht van de behandeling en medicijnen van 265 patiënten die werden ontslagen uit verschillende ziekenhuizen en van verschillende afdelingen. Bij 56% van de onderzochte dossiers vond de medicijnoverdracht naar de eigen huisarts of specialist ouderengeneeskunde plaats en was deze ook op tijd (52%). Ofwel de medicijnbehandeling kon in de thuissituatie prima worden voortgezet.

Echter, in de overige gevallen was de medicijnoverdracht onvolledig (28%) of  werd er nergens een medicijnoverdracht teruggevonden (16%).

De belangrijkste reden voor de falende medicijnoverdracht bleek het (nog) ontbreken van een goede eenduidige structuur en werkwijze. Onder toeziend oog van de IGZ wordt bij de onderzochte afdelingen inmiddels hard gewerkt om dit op te lossen.

Vraag overzicht, bel huisarts

Moet u de ziekenhuisbehandeling thuis voortzetten? Vraag dan voordat u naar huis gaat om een overzicht van de medicijnen die u ook thuis moet blijven gebruiken en hoe straks de zorg in de thuissituatie geregeld moet worden. Bij thuiskomst een telefoontje naar de eigen huisarts om te vragen of hij op de hoogte is van de aanpassingen in uw medicijnen is zeker aan te raden.

Advies van een ervaringsdeskundige   

Natuurlijk heeft Mary Sjabbens gelijk en zou de huisarts als centrale behandelaar een up-to-date medicatieoverzicht moeten hebben. Tot dit overal in Nederland goed geregeld is geeft onderaan Mary’s  blog H. Ritsema aan patiënten een belangrijk advies:

‘Inmiddels al jaren cliënt van de zorg merk ik dat je zélf de verantwoording moet nemen voor goede informatie. Ik neem bij elk doktersbezoek een recent medicatieoverzicht mee, vraag prints van labuitslagen, houd eigenlijk een eigen dossier bij. Dus vooral zélf initiatief nemen en van tijd tot tijd om de tafel om alles door te spreken!’

Wij sluiten ons hierbij aan, want zo houdt u de regie over uw eigen zorg.

TIP:
In aanvulling op dit artikel vindt u op de website van Thuisarts.nl handige tips over wanneer en hoe u een gesprek over uw medicijnen kunt voeren.    

Voor meer informatie over veel medicijnen, klik hier.    
Voor meer informatie over uw medicijnen, klik hier.

Dit artikel is geschreven door IQ healthcare in opdracht van ZorgkaartNederland.