Het gebruik van tablets in de zorg, voor arts én patiënt een uitkomst

Geplaatst op 13 juli 2015 door Redactie ZorgkaartNederland - 11824 keer bekeken

Tegenwoordig gebruiken ziekenhuizen wereldwijd steeds vaker tablets. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld gebruikt meer dan 50% van de ziekenhuizen smartphones en/of tablets . Ook gebruikt 69% van de artsen daar een combinatie van computer en smartphone. In Nederland zijn op landelijk niveau nog geen cijfers bekend over tabletgebruik, maar er zijn wel cijfers over individuele ziekenhuizen. Een voorbeeld is het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein: dat was in 2011 het eerste ziekenhuis dat voor zijn medewerkers – toen 5500 in totaal – op grote schaal smartphones en tablets ging gebruiken in de zorg. Verder is uit onderzoek gebleken dat 25% van de volwassen Nederlanders met de zorgverlener wil communiceren via sociale media, waaronder dus ook een tablet.

De opkomst van tablets in ziekenhuizen valt samen met het feit dat het aantal gebruikers van een tablet in Nederland in de afgelopen jaren enorm gegroeid is. Er zijn inmiddels 7,4 miljoen tabletbezitters (56 %) en de markt lijkt nu stabiel te zijn. Wel neemt het gebruik van een tablet nog steeds toe onder ouderen (65+): meer dan de helft (52%) van de ouderen in Nederland heeft een tablet tot zijn beschikking. Dat mensen bekend zijn met het gebruik van tablets is een voordeel voor zorgverleners: op poliklinieken, bij de opname van patiënten, en ook op de verpleegafdelingen houden zorgverleners patiënten steeds vaker een tablet voor hun neus. Maar waarom eigenlijk?

Vijf doelen van tabletgebruik in ziekenhuis

Tablets in ziekenhuizen hebben de volgende 5 doelen:

De patiënt kan er zijn eigen gezondheid mee bijhouden (monitoring eigen gezondheid);
De patiënt kan er vragenlijsten op invullen;
De patiënt kan apps op de tablet gebruiken om tot een gezamenlijk besluit met de arts te komen (gezamenlijke besluitvorming);
Via de tablet kan de patiënt informatie lezen. Bijvoorbeeld over zijn zorgplan en wat er die dag voor hem op stapel staat voor wat betreft onderzoeken, therapie. Ook de geplande ontslagdatum hoort daarbij (logistiek);
Via de tablet kan de patiënt met zijn zorgverlener spreken (communicatie).

Maar wat betekent het gebruik van tablets in de zorg nu eigenlijk voor de patiënt? Werkt het wel, en wat zijn de voor- en nadelen van de tablet? We zetten wat ervaringen op een rij door voor elk van de doelen van de tablet een voorbeeld te geven.

1. Monitoring van de eigen gezondheid

In een klein Amerikaans ziekenhuis, het Westchester Hospital, krijgen patiënten sinds kort een tablet die hun meer toegang moet geven tot persoonlijke medische informatie. Deze tablet heet de ‘Patient Access Tablet’ (PAT) of ‘bedside tablet’. Via deze tablet kunnen patiënten lezen waarom ze een bepaalde behandeling of bepaald medicijn krijgen. Wat gebeurt er met me als ik mijn medicijnen niet inneem? Waarom moet ik van de dokter direct bewegen, terwijl ik net geopereerd ben? Hoe ziet mijn dagschema eruit? Wat moet ik doen als ik uit het ziekenhuis ontslagen wordt? De antwoorden op dit soort vragen leest de patiënt op de tablet.

Het blijkt dat de patiënten van het Westchester Hospital dit heel fijn vinden, want de informatie op de tablet is duidelijk opgeschreven. Patiënten geven aan dat ze de met deze informatie veel beter gerichte vragen kunnen stellen aan de zorgverleners. Ze komen daardoor tot veel betere gesprekken met artsen en verpleegkundigen. Daardoor merken ze dat ze meer controle krijgen over hun gezondheid en hun behandeling.

2. Vragenlijsten

Aan het eind van het ziekenhuisverblijf krijgt de patiënt vaak een vragenlijst. Die vragenlijst is gemaakt om na te gaan hoe de patiënt de zorg heeft ervaren. De antwoorden gebruikt het ziekenhuis om de kwaliteit te verbeteren. Klinieken hebben de papieren vragenlijst al massaal afgeschaft. Dat komt omdat patiënten e-mails steeds vaker op een smartphone of tablet lezen. De klinieken bieden de vragen daarom steeds vaker ook via smartphone en/of tablet aan. Het is dan makkelijk voor een patiënt om de vragenlijst snel in te vullen en terug te sturen

3. Gezamenlijke besluitvorming

KWF Kankerbestrijding heeft onlangs een hulpmiddel ontwikkeld om te achterhalen wat de oudere patiënt met kanker belangrijk vindt en wil. In de behandeling, in de verzorging, in het dagelijks leven. Uit zichzelf vertellen ze hier namelijk heel lastig over. Terwijl het wel heel belangrijk is, want pas dan kunnen zorgverleners en naasten de juiste zorg bieden in de laatste levensfase.
Het hulpmiddel van KWF heet PalPal en verschillende ziekenhuizen gebruiken momenteel de demoversie hiervan. De resultaten worden nog verwacht.

4. Logistiek

In het Medisch Spectrum Twente staan zogenaamde whiteboards aan het voeteneinde van het bed van de patiënt. Doel ervan is om de ligduur te verkorten en ook om de doelen voor de patiënt duidelijk te maken. Op het bord staat bijvoorbeeld de geplande ontslagdatum. Ook andere afspraken die voor de patiënt belangrijk zijn, de zaalarts die op dat moment dienst heeft en de verpleegkundige staan op het bord.
Het idee van Medisch Spectrum Twente kreeg navolging van het Spaarne ziekenhuis in Hoofddorp. Alleen hebben zij het grote witte bord vervangen door een kleine iPad, met daarop dezelfde informatie.

5. Informatie- en communicatietool

Een hulpmiddel dat artsen en patiënten kunnen gebruiken om op afstand met elkaar te praten en informatie te delen, is FaceTalk. Vanuit huis, vanaf werk of op vakantie. Op elke plek kunnen patiënten inloggen om via FaceTalk te overleggen met hun arts, die gewoon in zijn spreekkamer zit. FaceTalk werkt min of meer hetzelfde als Skype of FaceTime. Arts en patiënt zien elkaar via een beveiligde videoverbinding. En foto’s, video’s of schermen kunnen zij met elkaar delen. FaceTalk is een initiatief vanuit het Nijmeegse Radboudumc REshape & Innovation Center. FaceTalk is nu door zo'n 150 zorgverleners binnen het Radboudumc van tijd tot tijd gebruikt als vervanging van de gewone herhaalconsulten. Over het algemeen zijn gebruikers positief over FaceTalk. Ze vinden dat de tijd tijdens de bijeenkomst goed benut wordt. Men praat niet door elkaar heen en patiënten worden niet afgeleid door andere dingen, omdat ze de informatie die ze nodig hebben via het scherm te zien krijgen. Een patiënt zei kort en bondig: “Van mij mogen veel meer zorgverleners het gaan gebruiken.”

FaceTalk is dus een voorbeeld van tabletgebruik voor communicatiedoeleinden vanuit huis. Maar ook in het ziekenhuis communiceert de patiënt steeds vaker via een tablet. De tablet kan dan ook een stukje service verlenen naast de zorg die de patiënt krijgt. Patiënten van het Westfriesgasthuis bijvoorbeeld kunnen met een tablet zelf bepalen hoe hun zorg in het ziekenhuis eruit ziet. Op de ziekenhuistablet staat de app BeagleBoxx. Met deze app kunnen patiënten maaltijden bestellen of feedback geven op de schoonmaak. Er is ook een ‘entertainment serviceconcept’ gemaakt dat via de iPad aangeboden wordt. Dat kan dan onder andere bestaan uit TV, films, muziek, lezen (kranten, tijdschriften en boeken), algemene interesses, internet, spelletjes en nog veel meer. Uit cijfers blijkt dat patiënten die de app gebruiken meer tevreden zijn over de zorg in het Westfriesgasthuis.

Nadelen van tabletgebruik in ziekenhuis

Het belangrijkste nadeel van het gebruik van tablets in ziekenhuizen is het gevaar van infecties. iPads zijn een “bacteriehaard” en zijn daarom een risico voor de gezondheid van patiënten en personeel. Alle instrumenten die in ziekenhuizen worden gebruikt, worden standaard schoongemaakt. Voor het schoonmaken van iPads wordt vaak alcohol of chloor gebruikt, hoewel dat voor het apparaat zelf niet goed is. Er zijn nog geen richtlijnen ontwikkeld voor het schoonmaken van tablets, dus ziekenhuizen moeten snel gaan nadenken wat nodig is om infecties via mobiele apparaten te voorkomen.

Gaan we nu massaal aan de tablet zodra we de ziekenhuispoort doorlopen?

Het is duidelijk: de opmars van de iPad in de zorg is niet te stoppen. Het gebruik ervan biedt enorme voordelen voor de patiënt zelf. Hij kan er informatie op lezen over zijn behandeling en het zorgplan voor die dag. Hij kan er zijn gezondheid op bijhouden. Ook kan hij met zijn behandelaar communiceren. En hij kan actief meedoen met de gezamenlijke besluitvorming over zijn behandeling. Toch zal er altijd een groep patiënten blijven die niet goed kan omgaan met een iPad, om verschillende redenen: bijvoorbeeld echte digibeten, verstandelijk gehandicapten, dementerenden, maar bijvoorbeeld ook mensen die niet goed kunnen zien.
Verder zal een ziekenhuis zijn logistiek moeten afstemmen op het gebruik van tablets: een goed werkende ICT-afdeling die dag en nacht kan bijspringen, is nodig. Ziekenhuizen moeten duidelijke hygiënerichtlijnen opstellen. Voor patiënten en personeel. Je zal toch maar voor een eenvoudige ingreep het ziekenhuis ingaan en te maken krijgen met een flinke complicatie vanwege een niet goed gereinigde tablet!

Dit artikel is geschreven door IQ healthcare in opdracht van ZorgkaartNederland.

Er zijn 3 reacties geplaatst

Geertjan | 19 juli 2015

Het is inderdaad niet de vraag of maar hoe snel de tablet goed zal worden geïmplementeerd. Naast de medische ondersteuning kan de tablet namelijk ook bijdragen aan een prettiger verpleegverblijf - denk daarbij bijv. aan het contact met familie, vrienden etc.

Agaath | 19 juli 2015

Zoeken op Chrome of skypen met iPad-winkel kan info geven over schoonmaakmiddel, of bijv. middelen die opticiens voor brillen gebruiken?

Remco Tuenter | 16 juli 2015

Naast de vele medisch ondersteunende faciliteiten vormt de tablet een zeer comfortabele verlichting voor de patiënt. De tablet kan het verblijf in een ziekenhuis sterk veraangenamen. Denk bijvoorbeeld aan het contact met vrienden en familie via skype of face-time vanuit het ziekenhuisbed en op elk gewenst moment. Of de tijd comfortabel doorbrengen door E-nieuws of een E-book te lezen, muziek te luisteren vanuit het bed en ga zo maar door. Onze eerste ervaringen met een flexibele tablethouder laten zien dat de iPad of tablet de patient ontzorgt, maar bovenal ook verzorgt.

Remco