Inspectie Gezondheidszorg kritisch over verpleeghuizen

Dat is een belangrijke conclusie van de ‘Eindrapportage toezicht IGZ op 150 verpleegzorginstellingen’, die de Inspectie maandag heeft gepubliceerd. Bij het bepalen van deze 150 instellingen heeft de inspectie ook de ervaringen op ZorgkaartNederland gebruikt.
De IGZ noemt in het rapport drie belangrijke oorzaken voor het uitblijven van kwaliteitsverbeteringen: de bestuurders sturen onvoldoende op kwaliteit en veiligheid, de deskundigheid van de zorgprofessionals is niet voldoende voor toenemende zorgzwaarte en vaak is niet op alle momenten personeel met het gewenste opleidingsniveau aanwezig.

Tijdelijk personeel en stagiaires

De IGZ prijst de inzet van het personeel in de verpleeg- en verzorgingshuizen in het raport. Volgens de inspectie hebben de zorgprofessionals ‘aandacht voor hun cliënten en ze zijn zorgzaam en betrokken’.
De interviewteams van ZorgkaartNederland, die de bewoners van de Nederlandse verpleeg- en verzorgingshuizen om hun ervaringen vragen, merken dat de bewoners deze inzet waarderen. Op ZorgkaartNederland krijgen verpleeg- en verzorgingshuizen gemiddeld een 7,41. Voor de instellingen waar de IGZ in 2016 een rapport over publiceerde is dit een 7,17. Voor bewoners is een prettige verstandhouding met het personeel erg belangrijk en dus geeft dit cijfer goed de waardering voor de zorgprofessionals weer. Maar het lagere cijfer voor de instellingen waarover de IGZ rapporteerde, geeft aan dat bewoners en hun familie soms toch de nadelen van een slechte bedrijfsvoering ervaren.
Aan de inzet van het personeel ligt het dus niet. Maar omdat ouderen tegenwoordig steeds langer thuis blijven wonen, hebben de bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen complexere zorg nodig. Doordat sommige verpleeg- en verzorgingshuizen juist steeds meer gebruikmaken van flexwerkers en stagiaires om deze complexe zorg te verlenen, ontstaan er problemen. Ondanks hun enorme inzet hebben vooral deze krachten vaak niet de kennis om problemen te herkennen en om te gaan met de moeilijke aspecten van bijvoorbeeld dementie.
Uit het rapport van de IGZ blijkt dat bij 23 procent van de bezochte instellingen het personeel onvoldoende bekwaam is voor de vereiste zorg. Volgens de inspectie uit zich dit in bijvoorbeeld het negeren van protocollen, het ontbreken van een tweede controle voor risicovolle medicatie en fouten bij het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Deze gevolgen blijven voor de buitenwereld vaak onzichtbaar, maar zorgen wel voor risico’s voor de bewoners.

‘Minder gemotiveerd’

Onze interviewteams vragen niet concreet naar de kwaliteit van het personeel, maar toch komt het alsnog regelmatig voor dat bewoners en familie negatieve gevolgen van tijdelijk en te laag opgeleid personeel benoemen. In waarderingen van de recent door de IGZ bezochte instellingen gebeurt dat 2,5 keer zo vaak als in de overige waarderingen van verpleeg- en verzorgingshuizen.
Bewoners en hun familie klagen bijvoorbeeld over de telkens wisselende personeelsleden en de lagere betrokkenheid bij de tijdelijke krachten.
In een waardering lezen we bijvoorbeeld: ‘Helaas merk ik dat stagiaires niet altijd gemotiveerd zijn. Ze kunnen kwetsende opmerkingen maken naar de bewoners’. Een ander zegt: ‘Ik heb het gevoel dat de vaste medewerkers meer hun best voor je doen dan de flexwerkers, ze weten beter hoe ze met je om moeten gaan. Dit komt waarschijnlijk ook doordat de flexwerkers je niet echt leren kennen omdat dit steeds weer anderen zijn’.
Toch is het te makkelijk om het gebrek aan kennis bij medewerkers puur aan het gebruik van tijdelijke medewerkers te koppelen. Door de toenemende complexiteit van de zorg hebben ook vaste medewerkers soms te weinig kennis om de bewoners goed te verzorgen. In 19 procent van de bezochte verpleeg- en verzorgingshuizen geeft het personeel aan dat dit het geval is. Ook blijkt dat bij 35 procent van de bezochte instellingen de medewerkers geen passende scholing krijgen. Daardoor missen medewerkers soms kennis over dementie, of ze hebben te weinig kennis om medicatieveiligheid te garanderen.

Medicatieveiligheid

Gelukkig lezen we op ZorgkaartNederland nauwelijks ervaringen over fouten met medicatie. Toch betekent dat niet zonder meer dat er ook nauwelijks fouten worden gemaakt. Het samenstellen van de medicatie vindt meestal buiten het zicht van de bewoners en familie plaats en dus kan het alsnog zijn dat bewoners de verkeerde medicatie krijgen of dat het personeel deze vergeet.
Het inspectierapport onderstreept dit: bij 39 procent van de bezochte instellingen vindt geen tweede controle bij risicovolle medicatie plaats. Daarnaast kon 37 procent van de 150 instellingen de inspectie geen actuele toedienlijst laten zien. Door deze en andere factoren kan een instelling waar de bewoners zich prettig voelen alsnog risicovol zijn.
Het is daarom heel nuttig dat de Inspectie Gezondheidszorg de verpleeg- en verzorgingshuizen blijft bezoeken. De ervaringen van bewoners en familie op ZorgkaartNederland vormen daarop een mooie aanvulling. En de waarderingen vormen eventueel dus ook weer de basis voor toekomstige bezoeken van de IGZ aan verpleeg- en verzorgingshuizen.