Samen Beslissen is belangrijk voor patiënten

Sinds 2018 gaven ruim 192.000 mensen op ZorgkaartNederland hun mening over Samen Beslissen in de zorg. Samen Beslissen is een proces waarin zorgprofessional en patiënt samen bespreken welke behandeling of zorg het beste bij de patiënt past. Hierbij worden alle opties, voor- en nadelen, voorkeuren en omstandigheden van de patiënt meegenomen. Wanneer een patiënt sámen met de zorgverlener bepaalt welke behandeling het beste past, is de patiënt meer tevreden over de zorg én houdt die zich trouwer aan de afspraken. Blijkt dat ook uit de waarderingen op ZorgkaartNederland?

Ruim 192.000 waarderingen

Bijna iedere sector op ZorgkaartNederland heeft zijn eigen vragenlijst. Hoewel Samen Beslissen wél in iedere sector relevant is, komt het proces niet in elke vragenlijst terug. Onderzoek naar bijbehorende zaken zoals luisteren en bespreken van alle voor- en nadelen valt overigens buiten de scope van deze analyse. Zie daarvoor de analyse uit september 2020. 

Naar Samen Beslissen wordt sinds 2018 gevraagd. Inmiddels zijn er ruim 192.000 waarderingen over gegeven, in de vragenlijsten van vijf verschillende disciplines: MSZ (gesplitst naar klinieken en ziekenhuizen), paramedie, kraamzorg en de geriatrische revalidatiezorg.

Lees onder de afbeelding verder

Nationale campagne Samen Beslissen

Ondanks het bewezen effect van Samen Beslissen, kan het toepassen daarvan nog veel beter. Slechts 46 procent van de zorgverleners zegt dat zij samen met de cliënt de beslissing nemen (bron: onderzoek door Kantar, voor het Ministerie van VWS). Daarom ging in september de nationale campagne Samen Beslissen van start.

De campagne richt zich niet alleen op zorgverleners. Ook patiënten kunnen zich blijkbaar beter voorbereiden op een gesprek. Het Kantar-onderzoek laat zien immers dat 22% van de zorggebruikers het gesprek niet voorbereidt. Terwijl patiënten ervaringsdeskundigen zijn, die het beste kunnen aangeven wat zij belangrijk en passend vinden.

Dat patiënten zich echter niet van hun rol bewust zijn, blijkt wel uit de volgende waardering op ZorgkaartNederland:

“De vraag over samen beslissen vind ik persoonlijk een vreemde vraag, ik ben immers geen kenner, dus die vraag vind ik niet relevant.”

Lees onder de afbeelding verder

Begin een goed gesprek

Bij zowel zorgverlener als patiënt kan Samen Beslissen dus meer bekendheid krijgen, Hoe komt het goede gesprek over de zorg dan op gang? Hoe betrek je als zorgverleners patiënten bij het behandelplan? Hoe check je dat jouw patiënt je informatie heeft begrepen?

Wij keken hiervoor naar de paramedische zorg. Met een gemiddelde waardering van 9,36, scoort deze discipline namelijk hoog op het gebied van Samen Beslissen.

Samen Beslissen bij de huidtherapiepraktijk

Dat huidtherapiepraktijken het goed doen op ZorgkaartNederland, zagen we op Wereld Vitiligodag, toen we keken hoe de verschillende soorten zorginstellingen gewaardeerd werden. Ook op het gebied van Samen Beslissen scoren huidtherapiepraktijken hoog, met een gemiddelde van een 9,55.

Huid- en oedeemtherapeut Myrthe van Zon is ook masterstudente Zorginnovatie. Ze is in die hoedanigheid geïnteresseerd in Samen Beslissen en past het dagelijks toe in de praktijk. De kracht van Samen Beslissen is volgens de therapeut namelijk erg groot.

Myrthe: “Voor bijna elke klacht of wens zijn er in onze discipline meerdere behandelingen mogelijk. Daarom vragen we altijd wat de cliënt zelf wil bereiken of belangrijk vindt. Zo komt het gesprek op gang. We wegen vervolgens samen de voor- en nadelen van de behandelingen af. Ook houden we rekening met de context. Na sommige behandelingen mag je bijvoorbeeld niet direct de zon in. Dus als een cliënt op vakantie gaat, kiezen we samen voor een andere behandeling.”

Lees onder de afbeelding verder

Sommige patiënten binnen de paramedische sector hebben hun behandeling minder positief ervaren. Over een fysiotherapeut schrijft iemand op ZorgkaartNederland het volgende:

“Helaas wordt er door deze fysiotherapeut niet naar je klacht geluisterd. Hij doet zijn behandeling zoals hij dat wil en geeft de patiënt zelf daarin geen ruimte.”

Zulke toelichtingen onder een cijfer kunnen ook een startpunt van een gesprek zijn, ook na een consult of behandeling. Daarom zijn de waarderingen op ZorgkaartNederland het volgen waard.

Meer ruimte = een grotere therapietrouw

Juist de ruimte voor overleg, die in de waardering hierboven genoemd wordt, is voor cliënten heel erg belangrijk, onderstreept Myrthe: “Wanneer cliënten achter een behandeling staan, is de therapietrouw groter.” Die trouw is enorm belangrijk, want vaak moeten cliënten zelf thuis de behandeling voortzetten. Denk aan het gebruik van producten tijdens een acnebehandeling. Myrthe: “Wanneer cliënten betrokken zijn in het behandelproces, snappen waarom iets nodig is en daar ook zelf een keuze in hebben gehad, dan zijn ze zelf veel actiever.”

Lees onder de afbeelding verder

Geriatrische revalidatie

Een discipline waar wat meer winst valt te behalen, is de geriatrische revalidatiezorg. Deze discipline scoort gemiddeld een 7,69. Een ruime voldoende, maar ten opzichte van de andere disciplines wél het minst hoge cijfer.

Anoushka van der Meijs-Bakker is al 15 jaar werkzaam in de geriatrische revalidatiezorg bij Amaris Zorggroep. Ook zij ziet net als Myrthe het belang in van Samen Beslissen: “De meeste van onze cliënten keren na een korte opname weer terug naar huis. Het is heel belangrijk dat mensen zelf de regie behouden tijdens het zorgproces, omdat ze daarna zelf thuis ook weer de regie moeten hebben. Als wij nu alles voor hen beslissen, weten ze thuis niet wat ze moeten doen of zijn ze onzeker over hun zelfraadzaamheid.”

Lees onder de afbeelding verder

Pro-actief

De zorgverlener merkt een verandering in het type cliënten op, wat Samen Beslissen in sommige gevallen lastiger kan maken. Anoushka: “Cliënten worden steeds mondiger en zijn vaak door sociale media beter op de hoogte wat de behandelmogelijkheden zijn. Hierdoor volgen ze steeds vaker hun eigen weg. Bij mondige patiënten komt het erop aan, dat mijn medische inzichten goed aansluiten bij wat belangrijk is voor deze patiënt.”

Een cliënt die het aspect Samen Beslissen in de geriatrische revalidatiezorg heeft gewaardeerd, geeft het volgende aan:

“Meebeslissen over de zorg is mogelijk, maar je moet het soms wel soort van afdwingen voordat er iets gebeurt.”

Anoushka snapt het signaal uit deze waardering goed. “Wij zorgverleners denken vaak te weten wat het beste is voor de cliënt. Maar de cliënten zijn autonoom en hebben een eigen mening, en daar moeten we áltijd respect voor blijven hebben.”