Help fouten voorkomen - Tips van de...gynaecoloog

Deze keer aan het woord Alec Malmberg, gynaecoloog in het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Wat doe ik om fouten te voorkomen

“Op onze afdeling houden we regelmatig spiegelbijeenkomsten met een groep (ex)-patiënten. Zij vertellen dan hun ervaringen op de afdeling tijdens een opname of behandeling. En dat levert zeer waardevolle inzichten op. Door deze spiegelbijeenkomsten heb ik bijvoorbeeld geleerd dat er eigenlijk iets heel merkwaardigs met een mens gebeurt zodra die het ziekenhuis binnenstapt: de mondigheid verdwijnt als sneeuw voor de zon. Patiënten durven weinig tot geen vragen meer te stellen.”

“Dagelijks breek ik mijn hoofd over de vraag hoe dit komt. En ik denk dat veel patiënten het idee hebben dat een arts hen lastig vindt als zij vragen stellen. Zij zijn bang dat ‘die lastigheid’ er tot leidt dat een arts minder snel te hulp schiet als het echt noodzakelijk is.

“Die vooroordelen zijn onterecht. Ik vind het juist fijn als patiënten veel vragen stellen, omdat het mij inzicht geeft in welke wensen een patiënt heeft. Of waar hij over twijfelt. Ik stimuleer het vragen stellen onder mijn patiënten dan ook zoveel mogelijk met bijvoorbeeld de 3 goede vragen. En soms zeg ik expliciet: ‘Voor mijn gevoel stroomt uw hoofd over van vragen. Stel ze aan mij of mijn collega’s, zodat wij u zo goed mogelijk kunnen helpen.’ Overigens kan een gesprek met een patiënt alleen soepel verlopen als ook de arts zijn vooroordelen parkeert.”

Vragenlijst voor consult

“Iets wat wij steeds vaker gebruiken in onze communicatie met patiënten is een pre-consult vragenlijst. Deze vragenlijst vult de patiënt thuis in en triggert om over zijn/haar gezondheid na te denken. Op zijn beurt helpt de vragenlijst mij meer inzicht in de situatie van de patiënt te krijgen, en het consult meer diepgang te geven; ik kan meteen tot de kern komen.”

“Een uitdaging is wel om de vragenlijst patiëntvriendelijker en op maat te maken. De vraagformulering is nu soms te wetenschappelijk of sluit niet aan bij de situatie van de patiënt. Dit kan tot onbruikbare antwoorden leiden. Mijn ideaal is dat de papieren vragenlijst echt digitaal gaat en automatisch in het elektronisch patiënten dossier (EPD) komt. Het zou nog mooier zijn als een animatiefiguur de vragen zou stellen en je als patiënt je antwoord kunt inspreken.”

Smetvrees?

“De patiënt actief bij het gesprek betrekken is een onderdeel van fouten voorkomen. Ook hygiëne vind ik uiterst belangrijk. Alleen van hygiënerichtlijn tot praktijk komen, blijft enorm lastig. Ik denk dat het toch echt uit jezelf moet komen. Mezelf heb ik aangeleerd om na elke patiënt de onderzoeksstoel te reinigen met een spray. Het is misschien bijna op het ‘smetvrezig’ af, maar ik denk dat het een uiterst zinvolle maatregel is.”

Tips voor u om te helpen

1. Verwijsbrief naar behandelaar? Vraag of u een kopie mag

“Ik stuur tegenwoordig standaard de verwijsbrief naar de behandelaar én de patiënt zelf. Zodat de patiënt nog even rustig kan nalezen welke vervolgstappen we gaan nemen. Patiënten kunnen deze verwijsbrief opnemen in hun zelfgemaakte dossier. In het UMC Utrecht hebben patiënten altijd toegang tot hun medisch dossier. Die innovatie vind ik fantastisch. Het geeft de patiënt zoveel meer inzicht en grip op zijn gezondheid.”

2. Bedenk ook back-upvragen

“Het is aan de arts om goed te luisteren naar uw wensen en vragen. Soms krijgt u niet het antwoord op de vraag dat u verwacht of zoekt. Het kan helpen om voor belangrijke vragen een back-upvraag te bedenken. Krijgt u op een vraag als Is het nog mogelijk om na deze ingreep kinderen te krijgen? geen duidelijk antwoord, vraag dan: Ben ik na deze ingreep onvruchtbaar? En als u een antwoord niet begrijpt, schroom dan niet om de arts te vragen het nog een keer uit te leggen.

3. Nietpluis-gevoel? Trek aan de bel

Heeft u het gevoel dat een arts zich niet aan het behandelplan houdt? Of krijgt u medicijnen waarover u twijfelt? Geef dit dan aan, stel vragen en laat uw onderbuikgevoel spreken. Zo helpt u ons herinneren aan het plan dat met u afgesproken is. Hiermee verkleint u de kans dat iets anders gaat dan bedoeld.”

Meer tips hoe u kunt helpen fouten te voorkomen? Lees het themadossier Help fouten voorkomen op NPCF.nl

De volgende keer in de serie Help fouten voorkomen

Alec Malmberg geeft het blogstokje door aan Anja Prakken, ms-patiënt. "Artsen moeten zich er bewust van zijn dat patiënten niet alles durven te zeggen."