Mantelzorgers meer dan een appendix

Lof ook weer voor het maandelijkse , drukbezochte zaterdagavonddiner in het grand café van het verpleeghuis met op het hoofdmenu voortreffelijke asperges. Tezelfdertijd holde een verzorgster op bewonderenswaardige wijze op straat achter een ontglipte dementerende bewoonster aan. De verzorgster struikelde over een paar ongelijk liggende stoeptegels, verstuikte haar enkel, liep bovendien schaafwonden op, maar kreeg (met hulp van de eveneens sprintende co-verpleegkundige) de weggelopen bewoonster te pakken. De intussen wit weggetrokken hinkepoot wist de ‘vluchtgevaarlijke’ met zachte hand weer in het verpleeghuis te loodsen. Onze vriend Hans merkte naderhand fijntjes op: ‘Kregen jij en ik vroeger niet volop de kans om aan de hand van leermeesters geleidelijk aan in ons vak te groeien? Nu moeten ze er meteen staan, zeker de verzorgsters in de verpleeghuizen’. Daar zou Hans wel eens gelijk in kunnen hebben. De verantwoordelijkheid en werkdruk zijn buitenproportioneel. Voortdurend staan de recidivisten bij de lift te loeren of ze er niet tussenuit kunnen knijpen. Een mooi vooruitzicht als het verpleeghuis van mijn vrouw straks helemaal op dementie is ingericht. Dat wordt een portier in livrei continu voor de deur.

Als ik aan het bestuur van ons verpleeghuis een welgemeende oproep mag doen: maak jezelf zichtbaarder voor grondpersoneel en participerende mantelzorgers. Trek voor één vaste dag in de week werkkleding aan en schaar je onder de verzorgenden (en de doelgroep). Ondersteun ze. Registreer de problematiek uit eerste hand. Treed meer met mantelzorgers in overleg die vol heimwee achterom kijken naar gezondere tijden. Verstop jezelf niet uit vrees voor weerwoord. Wees ook niet bang van ervaringsdeskundigen wellicht het één en ander te kunnen opsteken. Daar heeft een zorginstelling alleen maar baat bij. Een hoop narigheid over het incontinentiemateriaal, waarover ik vorige week schreef, zou zijn voorkomen met een heldere communicatie. Nu was alle rigiditeit van elk psychologisch inzicht gespeend. Dat mag de verpleeginstelling zich aanrekenen.

We weten allemaal dat de omvangrijke zorgproblematiek een pregnantere rol van de mantelzorger verlangt. De overheid stuurt daar al een poos op aan. De Inspectie voor de Volksgezondheid is eveneens bezig de positie van de mantelzorg (met zoal de introductie van lekeninspecteurs) te versterken. Vanuit wederzijdse belangen. Zaak voor zorginstellingen er op de juiste manier mee om te gaan. Hele rare dingen hoorde ik de afgelopen dagen van ‘hele rare mensen’. Namelijk dat onze verzorgingsstaat verpleeghuisbewoners ‘cijfermatig’ op verschoning per dag zet. Daar moet je het dan mee doen. Begrip dat er een bedrijfseconomisch antwoord wordt verlangd zodra het gebruik van het incontinentiemateriaal als kostenpost de alarmfase nadert. Maar dat is iets anders dan het stijlloos dichtklappen van een incontinentiemat met alleen maar: ‘Dat kan nog wel even’. Zulks hoort niet in een beschaafde samenleving thuis. Het had van normale omgangsvormen getuigd als op een zo belangrijk punt als het incontinentiemateriaal eerst vooraf in ons verpleeghuis met de mantelzorg was gesproken, en er verbruiksgetallen zichtbaar waren gemaakt ter illustratie van de kostenoverschrijding. Met daaraan gekoppeld de vraag: Hoe gaan we dit SAMEN oplossen? Betalen wij niet een fikse maandelijkse eigen bijdrage? Die van ons gaat naar de achthonderd euro. Mogen we daar transparantie en medezeggenschap voor terugverwachten? We hebben al heel wat verhogingen meegemaakt en tegelijkertijd al diverse besparingen op van alles en nog wat. Over discrepantie gesproken. Een volgende keer bied ik aan het incontinentiemateriaal na gebruik te zullen uitwassen thuis, op het gevaar af dat ik een bergje vlokken overhoud. 

Communicatie! Het lef ook om met mondige mantelzorgers te durven overleggen. Niet regeren per decreet. Als de drempel almaar hoger wordt voor een verpleeghuisplek, als de nieuwe gevallen steeds zwaarder worden, dan brengt zulks onherroepelijk meer incontinentiezorg met zich mee. Lijkt me glaszuivere logica. De Raad van Bestuur van onze verpleeginstelling zou voor de mantelzorg zichtbaarder moeten zijn. Ze zou met de mantelzorg veel meer persoonlijke contacten moeten leggen. De tijd ligt achter ons dat mantelzorgers slechts als een appendix werden beschouwd. De groep mantelzorgers brengt niet alleen een schat aan ervaringsdeskundigheid rond een ziekteproces mee - er is immers veel aan een opname vooraf gegaan. De groep beschikt bovendien over een decennialange ervaringdeskundigheid vanuit alle mogelijke disciplines in het maatschappelijk leven. Wie zijn of haar oor goed te luisteren legt bij de verzorging en mantelzorg verkleint de afstand met de praktijk. Weg met die bestuurdershovaardij van ‘Wij weten wel wat goed voor u is’.

Johan Carbo